ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ – Guru Nanak Dev Ji In Punjabi

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਲੱਦਾਖ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਾਨਕ ਲਾਮਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵਾਂਗੇ। ਪੜਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਰਕ ਦੇ ਲਈ ਪੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ Guru Nanak Dev Ji In Punjabi ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।  

---

Guru Nanak Dev Ji Biography Punjabi

ਨਾਮ	ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ
ਜਨਮ	15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469
ਜਨਮ ਸਥਾਨ	ਰਾਇ ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ ( ਪਾਕਿਸਤਾਨ )
ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣਾ	22 ਸਤੰਬਰ , 1539
ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਦਾ ਸਥਾਨ	ਕਰਤਾਰਪੁਰ ( ਪਾਕਿਸਤਾਨ )
ਪਿਤਾ	ਕਲਿਆਣ ਚੰਦ ( ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ )
ਮਾਤਾ	ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਦੇਵੀ
ਭੈਣ	ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ
ਧਰਮ ਪਤਨੀ	ਸੁਲੱਖਣੀ ਦੇਵੀ
ਪੁੱਤਰ	ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਲਖਮੀ ਚੰਦ
ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ	ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469 ਨੂੰ ਕੱਤਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਪਿੰਡ ਤਲਵੰਡੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਚੰਦ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਦੇਵੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਘਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ ਉਥੇ ਹੁਣ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਚਪਨ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾਇਆ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ, ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਵਿੱਦਿਆ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ  ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗਾ ਜੇਨੋਉ ਪਹਿਨਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਇਆ ਨੂੰ ਪਿਆਲੇ ਵਿੱਚ, ਸੰਤੋਖ ਨੂੰ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸੰਜਮ ਦੀ ਗੰਢ ਨੂੰ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿਓ। ਇਹ ਸੱਚ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਪਹਿਨਾ ਦਿਓ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਜੀ ਕੋਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੇ ਹਨ  ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੱਖ ਲਈਆਂ ਸਨ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਮਿਤੀ  14 ਸਤੰਬਰ 1487 ਨੂੰ ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਿਰਫ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲਖੌਲੀ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਲੜਕੀ ਸੁਲੱਖਣੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਜੀ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਲਖਮੀ ਚੰਦ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1507 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ‘ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਚਾਰ ਸਾਥੀ ਮਰਦਾਨਾ, ਲਹਣਾ, ਬਾਲਾ ਅਤੇ ਰਾਮਦਾਸ ਸਮੇਤ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਚਲੇ ਗਏ। । ਉਹ ਚਾਰੇ ਹੀ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1496 ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ । ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਥੇ ਵੇਈ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।  ਪਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੇਈ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਗਏ ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੱਕ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤੇ, ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲੋ  ਅਸਲ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਈ। ਜਦੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਵਾਪਿਸ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ ਉਹ ਸਨ “ਨਾ ਕੋਇ ਹਿੰਦੂ , ਨਾ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ । ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ  ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਸਲ ਗਿਆਨ ਦੱਸਣ ਲਈ ਨਿਕਲ ਪਏ ਸਨ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਪੜ੍ਹੇ, ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਸੰਭਾਲੇ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਇਕ ਦਿਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਨ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਏ। ਪਸ਼ੂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੜ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਫਸਲ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸ ਫਸਲ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਅਦਭੁਤ ਚਮਤਕਾਰ ਦੇਖਿਆ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਫਸਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ  ਕੋਈ ਰੱਬੀ ਅਵਤਾਰ ਹੀ ਹਨ।

ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਪਾਰ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 20 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਸੌਦਾ ਖਰੀਦ ਕੇ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਪਰ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਸਾਧੂ ਮਿਲੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਰਾਸ਼ਨ 20 ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਖਰੀਦਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਸੀ, ਉਸ ਭੁੱਖੇ ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਇਆ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਤੇਰਾ ਤੇਰਾ ਤੋਲਣਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਚਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕੁੱਝ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਕੇ ਸੰਸਾਰਕ ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ, ਪਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ  ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨਾਨਕੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਵਿਆਹ ਜੈ ਰਾਮ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਜਾ ਜੈ ਰਾਮ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਬੁਲਾਇਆ। ਆਪਣੇ ਜੀਜਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਉਹ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਕੋਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਪੈਸੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ‘ਸਬ ਤੇਰਾ, ਸਭ ਤੇਰਾ’ ਕਹਿ ਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਤੋਲ ਕੇ ਅਨਾਜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਪੈਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਦਾਣੇ ਤੋਲਦੇ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਦੇ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਕੋਲ ਉਸਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇਹ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਭਾਵ ਅਨਾਜ ਦੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਸਮਝ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਅਹੁਦਾ ਦੇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਸਾਲ ਉੱਥੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਗਰੀਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ।

ਮੱਕੇ ਮਦੀਨੇ ਦੀ ਘਟਨਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇ ਕਿ ਮੱਕਾ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਾਬੇ ਵੱਲ ਬੈਠਣ ਲਈ ਗਏ ਤਾਂ ਹਾਜੀ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੋ, ਇੱਕ ਕਾਫਿਰ, ਜੋ ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਲੱਤਾਂ ਫੈਲਾ ਕੇ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬੜੀ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ਮੈਂ ਪੂਰੇ ਦਿਨ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਇੱਥੇ ਪਿਆ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਫੜ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਜਾਓ ਜਿੱਥੇ ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਹਾਜੀ  ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪੈਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਖਿੱਚ ਲਏ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਾਬਾ ਵੀ ਉਸੇ ਪਾਸੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮੁੜ ਪੈਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੋੜ ਲਏ ਤਾਂ ਕਾਬਾ ਉਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਵਧਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ। ਹਾਜੀ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਮੌਲਾਨਾ ਨੂੰ ਦੱਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਥੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰ ਦੇਖ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਵੀ ਮੰਗੀ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕਾਬਾ ਦੇ ਪੀਰਾਂ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਜੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਖੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖੀ ਸੀ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ 5 ਉਦਾਸੀਆਂ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਮੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਲੜ ਰਹੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਗਿਆਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਚਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਲਾ ਜੀ ਇਹਨਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ। ਪਰ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹੇ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਦਲ ਲੰਬੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਦਾਸੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਾਸ਼ੀ, ਅਯੁੱਧਿਆ, ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਸਿੱਕਮ, ਬਗਦਾਦ, ਮੱਕਾ ਮਦੀਨਾ ਅਤੇ ਕੰਧਾਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ, ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਹਲਾਲ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੱਬ, ਰੱਬ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਖੋਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

• ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ – ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ 1500 ਈ. ਵਿਚ ਕੀਤੀ।  ਇਸ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸ ਉਦਾਸੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਣੀਪਤ, ਦਿੱਲੀ, ਬਨਾਰਸ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਵੀ ਕੀਤਾ।
• ਦੂਜੀ ਉਦਾਸੀ – ਦੂਜੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਉੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੱਬ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰਨੀ ਸਿਖਾਈ।
• ਤੀਜੀ ਉਦਾਸੀ – ਤੀਜੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ। ਹਿਮਾਲਿਆ, ਨੇਪਾਲ, ਸਿੱਕਮ, ਤਿੱਬਤ, ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਗਿਆਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
• ਚੌਥੀ ਉਦਾਸੀ – ਚੌਥੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮੱਕਾ, ਮਦੀਨਾ, ਬਗਦਾਦ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।
• ਪੰਜਵੀਂ ਉਦਾਸੀ – ਪੰਜਵੀਂ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ  ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਰਸਤੇ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਉਦਾਸੀ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕ ਨੇ 2334 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀਆਂ 5 ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਥਿਤ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮ ਜਪੋ , ਕਿਰਤ ਕਰੋ  ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕੋ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। 

ਨਾਮ ਜਪੋ – ਨਾਮ ਜਪੋ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਾਮ ਜਪਣਾ। ਉਸ ਵਾਹਿਗੁਰੂ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਖੋਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਮ ਜਪ ਕੇ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਕਿਰਤ ਕਰੋ – ਕਿਰਤ ਕਰੋ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਕਰੋ, ਜੋ ਸਹੀ ਹੈ ਕਮਾ ਕੇ ਖਾਓ। ਬੇਈਮਾਨੀ ਅਤੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਕਮਾਇਆ ਪੈਸਾ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ।

ਵੰਡ ਛਕੋ-ਜੋ ਵੀ ਖਾਓ, ਵੰਡ ਕੇ ਖਾਓ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅੱਜਕਲ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸਮਾਂ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਲੰਘਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 17-18 ਸਾਲ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। ਉਹੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਜਿਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਂਘਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਨ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਕੁਝ ਛੋਟੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 22 ਸਤੰਬਰ , 1539 ਨੂੰ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ ਸਨ।

MCQ on Guru Nanak Dev Ji in Punjabi (ਸਵਾਲ – ਜਵਾਬ)

ਸਾਰਅੰਸ਼

ਅਸੀਂ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ  ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀ ” ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੇਖ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਲੇਖ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ  ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਕਾਉਂਟ ‘ਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸੁਝਾਵ ਹਨ ਤਾ ਸਾਨੂੰ ਕੁਮੈਂਟ ਕਰਕੇ ਦੱਸੋ। ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ  info@punjabijankari.com ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ , ਤੁਹਾਨੂੰ www.punjabijankari.com ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਬਲੋਗ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਰਹਿਣਗੇ , ਧੰਨਵਾਦ